કેજરીવાલ જેલમાં રહીને પણ સરકાર ચલાવી શકે છે, શું આવું કરવું શક્ય છે?

દિલ્હીના મુખ્યમંત્રી અરવિંદ કેજરીવાલની ધરપકડ થવાની સંભાવના છે, જેમને તાજેતરમાં જ કથિત દારૂ કૌભાંડમાં એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ (ED) દ્વારા સમન્સ પાઠવવામાં આવ્યા હતા. આમ આદમી પાર્ટી (AAP)ના ઘણા નેતાઓ અને ખુદ અરવિંદ કેજરીવાલે આ આશંકા વ્યક્ત કરી છે. તપાસ એજન્સી ટૂંક સમયમાં કેજરીવાલને બીજી નોટિસ મોકલી શકે છે, જેમણે EDના પ્રથમ સમન્સની અવગણના કરી છે. દરમિયાન, સોમવારે મુખ્યમંત્રી કેજરીવાલે AAPના તમામ ધારાસભ્યો સાથે બેઠક કરી હતી. આ પછી પાર્ટીએ જાહેરાત કરી કે જો કેજરીવાલની ધરપકડ થશે તો તેઓ જેલમાંથી જ સરકાર ચલાવશે.

AAPના નેતાઓ સૌરભ ભારદ્વાજ અને આતિશીએ બેઠક બાદ પત્રકારો સાથે વાત કરતા કહ્યું કે તમામ ધારાસભ્યોએ અરવિંદ કેજરીવાલને અપીલ કરી કે તેઓ ધરપકડ થયા બાદ પોતાનું પદ ન છોડે અને જેલમાં હોવા છતાં દિલ્હીના લોકો માટે કામ કરતા રહે. સૌરભ ભારદ્વાજે એમ પણ કહ્યું કે જો મંત્રીઓ અને મુખ્યમંત્રીની ધરપકડ કરવામાં આવશે તો કેબિનેટની બેઠક જેલની અંદર જ યોજાશે. અધિકારીઓને જેલમાં જ બોલાવવામાં આવશે. જેલમાં જ નિર્ણયો લેવામાં આવશે અને બહાર રહી ગયેલા ધારાસભ્યો તેનો અમલ કરાવશે. આમ આદમી પાર્ટી દ્વારા આ યોજનાનો ખુલાસો થયા બાદ સવાલો ઉઠી રહ્યા છે કે શું ખરેખર આવું થઈ શકે છે? શું બંધારણીય જોગવાઈઓ મુખ્યમંત્રીની ધરપકડ કરવાની મંજૂરી આપે છે? જેલમાં ગયા પછી પણ કોઈ આ પદ પર રહી શકે? જેલમાંથી સરકાર ચલાવી શકાય? ચાલો આ મહત્વપૂર્ણ પ્રશ્નોના જવાબો શોધવાનો પ્રયાસ કરીએ.

શું મુખ્યમંત્રીની ધરપકડ થઈ શકે?
ભારતના રાષ્ટ્રપતિ અને રાજ્યપાલો પર તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન નાગરિક અથવા ફોજદારી રીતે કાર્યવાહી કરી શકાતી નથી. પરંતુ વડાપ્રધાન અને મુખ્યમંત્રીઓ કે મંત્રીઓને આવી છૂટ નથી. તમિલનાડુના જે જયલલિતા એવા પ્રથમ મુખ્યમંત્રી હતા જેમને પદ પર રહીને દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યા હતા.

જેલમાંથી સરકાર ચાલી શકે?
આમ આદમી પાર્ટીનું કહેવું છે કે જો કેજરીવાલની ધરપકડ થશે તો તેઓ જેલમાંથી જ સરકાર ચલાવશે. તપાસ દરમિયાન મુખ્યમંત્રીને કાર્યાલયમાં ચાલુ રહેવાથી કોઈ કાયદો રોકતો નથી. જો કે, જેલમાં રહીને સરકાર ચલાવવામાં ઘણી વ્યવહારિક સમસ્યાઓ છે. જેલમાં દરેક વ્યક્તિએ જેલ મેન્યુઅલનું પાલન કરવું પડશે. જેલના નિયમો હેઠળ કોઈને મળવાનું કે દસ્તાવેજો મેળવવા જેવી દરેક બાબત નક્કી કરવામાં આવે છે. જ્યારે એક મુખ્યમંત્રીને સરકાર ચલાવતી વખતે દરરોજ મોટી સંખ્યામાં લોકોને મળવું પડે છે. મીટીંગો યોજવી પડે છે, દસ્તાવેજો અને ફાઈલોનો નિકાલ કરવો પડે છે. જો કે આમ આદમી પાર્ટીએ કહ્યું છે કે તે કોર્ટમાં જશે અને આ માટે પરવાનગી માંગશે.

શું ધરપકડને કારણે ઓફિસમાંથી હટાવવામાં આવે છે?
કેજરીવાલ જેલમાં જઈને આપોઆપ પોતાનું પદ ગુમાવી શકે નહીં. દોષિત ઠેરવ્યા બાદ જ પદ છોડવાની જોગવાઈ છે. જયલલિતા અપ્રમાણસર સંપત્તિ કેસમાં દોષિત ઠરે ત્યાં સુધી પદ પર રહ્યા. એ પણ નોંધનીય છે કે કેજરીવાલ કેબિનેટના મહત્વના સભ્ય મનીષ સિસોદિયા, જેઓ દારૂ કૌભાંડ સાથે સંબંધિત મની લોન્ડરિંગ કેસમાં ધરપકડ કરવામાં આવ્યા હતા, જેલમાં ગયા પછી ઘણા મહિનાઓ સુધી આ પદ પર રહ્યા હતા. જો કે, તેમનો પોર્ટફોલિયો અન્ય મંત્રીઓને સોંપવામાં આવ્યો હતો. એ જ રીતે અન્ય કેસમાં જેલમાં બંધ સત્યેન્દ્ર જૈન પણ મંત્રી રહ્યા. લાંબા સમય બાદ બંને નેતાઓએ પદ પરથી રાજીનામું આપ્યું હતું. જો કે તેઓ હજુ પણ ધારાસભ્ય છે. જાણકારોનું કહેવું છે કે આવી ધરપકડના કિસ્સામાં કેજરીવાલ પણ પદ પર ચાલુ રહી શકે છે. ઉલ્લેખનીય છે કે મુખ્યમંત્રી પાસે કોઈ વિભાગ પણ નથી.

કેજરીવાલની ખરેખર ધરપકડ થશે?
અરવિંદ કેજરીવાલની ધરપકડ કરવામાં આવશે કે નહીં તે તપાસ એજન્સીનો નિર્ણય છે. હાલમાં આ અંગે માત્ર અટકળો અને આશંકા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે. આમ આદમી પાર્ટીનું કહેવું છે કે ભાજપ અને કેન્દ્ર સરકારના પ્રયાસો કેજરીવાલ સરકારને નિષ્ફળ કરવાના છે. અગાઉ દિલ્હી સરકારના કામકાજને રોકવા માટે મંત્રીઓની ધરપકડ કરવામાં આવતી હતી અને હવે અરવિંદ કેજરીવાલ સાથે પણ આવું જ થઈ શકે છે.

કેજરીવાલની ધરપકડ થશે તો શું થશે?
જો અરવિંદ કેજરીવાલની ધરપકડ થાય તો પણ તેઓ પદ પર ચાલુ રહી શકે છે. જો કે, મુખ્યમંત્રી અને આમ આદમી પાર્ટીના વડા તરીકે કામ કરવું તેમના માટે મુશ્કેલ બનશે. જો ધરપકડનો ડર સાચો નીકળે છે તો કેજરીવાલ આ પડકારોનો કેવી રીતે સામનો કરે છે તે જોવું રસપ્રદ રહેશે.